کشف فضاهای معماری و ظروف سفالی و شیشه‌ای از شهر قدیم آمل

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ابراهیم امیرکلایی سرپرست هیات کاوش گفت: با توجه به اینکه وضعیت مطالعات شهر قدیم آمل چه در قبل و بعد از اسلام و خصوصا قرون میانی و متاخر اسلامی بیشتر مبتنی بر منابع مکتوب بوده است، با رایزنی‌های صورت گرفته با شهرداری آمل مبنی بر کاوش‌های اصولی سیستماتیک و روشمند در این بخش از شهر که در تملک شهرداری است و با همکاری شورای اسلامی شهر و سازمان بهسازی و نوسازی کار کاوش شهر قدیم (پارک مشاهیر) انجام شد.

وی گفت: این کاوش می‌تواند شروع مطالعات مدون و منسجم در بافت قدیم شهر آمل باشد و در ادامه دیگر بخش‌ها و مناطقی که قابلیت گمانه‌زنی دارد بررسی و حفظ شود.

به گفته این باستان‌شناس، کاوش پارک مشاهیر با ایجاد دو گمانه در قسمت شمالی و شمال غربی و یک گمانه در بخش مرکزی این محوطه شروع شد.

امیر کلایی گفت: یک گمانه در قسمت شمال غربی بر روی دهنه یکی از چاه‌های آجری که هنگام تسطیح زمین مشخص شده بود، ایجاد شد تا بتوانیم خوانش بهتری از فضاهای معماری بدست آمده داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه این گمانه دارای 16 کانتکست که عمدتا شامل فضاهای معماری است،گفت: یافته‌های متعددی از جمله سفال لعاب‌دار و بدون لعاب و شیشه نیز بدست آمد.

این باستان‌شناس افزود: به طور کلی فضاهای معماری این گمانه به دوره‌های جدا از هم تعلق دارد، چاه آجری گویا متعلق به دوران متاخر و قاجار است و در قسمت جنوب شرقی آن فضای معماری مربع شکل با یک طاق بدست آمد که فضای جدا از این چاه با توجه به دادهای سفالی بدست آمده و همچنین تیپ‌بندی آجرهای آن احتمالا به قرون 9 و 10 تعلق دارد.

وی به یافته‌های مهم دیگر این گمانه ازجمله سفالینه‌ها اشاره کرد و گفت: شاخص‌ترین سفالینه بدست آمده خصوصا" از نوع نقش‌کنده و لعاب‌پاشیده سده‌های چهارم و پنجم هجری قمری، سفال سبک آمل و سفال با لعاب یکرنگ متعلق به سده‌های پنجم و هفتم هجری قمری و دوره سلجوقی است.

امیر کلایی افزود: سفالهایی از دوره ایلخانی با تکنیک قلم مشکی زیر لعاب لاجوردی و حتی سفالهای شبیه سلادن و پی‌سوزهای مربوط به دوره صفویه نیز کشف شد.

به گفته وی، آثار شیشه‌ای مکشوفه از این کاوش محدود و از نظر نوع ساخت دمیده در قالب و هوای آزاد بوده است.

امیرکلایی در ادامه گفت: هدف از ایجاد گمانه آزمایشی در قسمت شمالی محوطه همچون گمانه قبلی مشخص شدن فضای چاه آجری و علت ایجاد این چاهها در فاصله کم نسبت به یکدیگر و کاربرد آنها است.

وی گفت: در مجموع 16 کانتکست از کاوش در این گمانه شناسایی شده که همچون گمانه قبل بیشتر متعلق به فضاهای معماری بوده اما بیشتر فضاهای معماری به دست آمده از این گمانه مضطرب است و همچنین با کاوش بر روی چاه آجری در قسمت مرکزی گمانه مشخص شد که تیم کاوشی که به منظور گمانه زنی اضطرای به مطالعه و بررسی بر روی این قسمت از محوطه پرداخته موجب تخریب دیواره چاه و همچنین مضطرب کردن لایه‌های اطراف آن شده و در واقع کار کاوش این فصل را دچار مشکل کرده است.

امیرکلایی تصریح کرد: نکته دیگر در این گمانه علاوه بر سفال‌های متعدد دوره اسلامی، حجم زیاد یافته‌های شیشه بود که بعضا به صورت مذاب و دفرمه بدست آمده و فرضیه کارگاهی و صنعتی بودن این بخش از بافت قدیم را تقویت می‌کند، اگرچه این مهم نیاز به مدارک و استدلال‌های قوی‌تری دارد.

این باستان‌شناس گفت: در ادامه کار کاوش گمانه دیگری در قسمت مرکزی محوطه به ابعاد 10 در 10 متر ایجاد شد که در مجموع با کاوش در این گمانه 15 کانتکست شناسایی شد که بیشتر متعلق به فضاهای معماری شامل دیوار، کف آجری و چاه بود.

وی افزود: این گمانه از انسجام لازم و هم‌خوانی بهتری برخوردار بود و خوانش فضاهای معماری به درستی صورت گرفت که در لایه‌های فوقانی دیواری از دوره قاجار شناسایی شد.

امیرکلایی گفت: در ادامه کاوش به یک کف منظم آجری و دهانه چاه که از نظری شکلی و فرمی مطابق با چاه‌های گمانه قبلی بود برخورد کردیم با این تفاوت که به طور سالم در یک کف آجری در بستر خود واقع شده بود.

به گفته این باستان‌شناس، در ضلع شرقی آن نیز کف آجری منظم دیگری بدست آمد و تیپ‌بندی آجرها نشان از صفوی بودن آن دارد.

وی با اشاره به حجم زیاد میخ از دیگری یافته‌ای این گمانه، گفت: این میخها نشان از تخریب فضاهای سقفی و از بین رفتن دیواره و فرو ریختن آن بر روی کف فضاها دارد.

وی گفت: در این گمانه چند سکه برنزی نیز بدست آمد که مطالعه بر روی آنها می‌تواند به تاریخ‌گذاری مطلق لایه‌ای این گمانه کمک کند.